در دنیاي تجارت امروز، قوانین اینکوترمز به یک بخش اساسی و اجتناب ناپذیر از زبان تجارت مبدل شده که در سراسر جهان و به منظور فروش محصولات در قراردادها گنجانیده و بیانگر قوانین و راهنما جهت استفاده واردکنندگان، صادرکنندگان، شرکتهاي حمل، بیمه و ... میباشد. این قوانین در سرتاسر جهان مورد تأیید دولتها، مراجع قانونی و کارپردازان بازرگانی به منظور تفسیر مشترك رایجترین اصطلاحات تجاري دنیا میباشد.
مهمترین علت کاربرد آن تعیین دقیق و روشن حدود مسئولیتها، ریسکها و هزینهها در فرآیند تجارت بین الملل بین فروشنده، خریدار و همچنین اشخاص حقوقی/حقیقی دخیل فرآیند تجارت میباشد که هر دوره توسط اتاق بازرگانی بینالملل مورد بازنگري و باز نشر قرار میگیرد.
اینکوترمز 2010 نسخۀ هشتم و نهایی از اینکوترمزها میباشد، که در 11 قانون تعریف شده و بر مبناي طریقۀ حمل به دو دسته کلی تقسیمبندي میشود:
گروه اول؛ این گروه شامل اینکوترمهایی میباشند که تمامی طرق حمل را دربرمیگیرند و متشکل از 7 قانون میباشد:
- تحویل درب کارخانه (EXW): در این روش فروشنده، کالا را در محل تولید و یا انبار کالا به خریدار تحویل میدهد و کلیه مسئولیتها و هزینهها، اعم از بارگیري، حمل و نقل، بیمه، گمرك و ریسک خرابی کالا بر عهده خریدار است.
- تحویل در نقطهاي معین در کشور مبدأ (FCA): به معناي این است که فروشنده کالا را پس از ترخیص صادراتی در محل مقرر، به حملکننده تعیین شده از سوي خریدار تحویل میدهد. با توجه به اینکه محل تحویل کشور خریدار باشد، بارگیري با خریدار است و نقطه ریسک فرایند میباشد. هزینۀ حمل و بیمه با خریدار است، همچنین معمولاً و (نه الزاماً) عقد قرارداد حمل و بیمه به عهده خریدار میباشد.
- کرایه حمل پرداخت شده (CPT): این قاعده که نوعی حمل مرکب میباشد، بر این مفهوم دلالت میکند که فروشنده کالا را تهیه، حمل داخلی و ترخیص صادراتی نموده، هزینههاي ترخیص صادراتی را خود پرداخت میکند. بعلاوه حملکننده کالا تا مقصد نهائی را انتخاب، قرارداد حمل را منعقد و کرایه را تا محل مشخص در قرارداد بعنوان مقصد نهائی پرداخت مینماید. ریسک و مسئولیت فروشنده زمانی که کالا را تحویل اولین حمل کننده میدهد، خاتمه مییابد. همچنین پرداخت هزینه بیمه و عقد قرارداد بازرسی با خریدار است.
- کرایه و بیمه حمل پرداخت شده (CIP): این قاعده از اینکوترمز بدین معنی است که فروشنده کالا را با اخذ مجوزهاي صادراتی ازکشور خود و ترخیص صادراتی، به حملکنندهاي که منتخب خود اوست و خود با آن حملکننده قرارداد حمل منعقد کرده تحویل میدهد. بعلاوه کرایۀ حمل کالا تا مقصد را پرداخت کرده و کالا را تا مقصد بیمه نموده، هزینۀ بیمه را هم پرداخت مینماید .
- تحویل در پایانه کشور مقصد (DAT): این اصطلاح بدین معنی است که فروشنده تمام هزینههاي حملونقل (هزینۀ صادرات، حمل، تخلیه از حامل اصلی در بندر مقصد و هزینههاي بندر مقصد) و فرض قبول تمامی ریسکها تا پایانۀ مقصد را عهدهدار میشود. پایانه میتواند بندر، فرودگاه، و مکان تبادل کالا تلقی گردد. ضمن اینکه حقوق ورودي، مالیات و هزینههاي گمرکی برعهده خریدار میباشد.
- تحویل در نقطهاي معین در کشور مقصد (DAP): این اصطلاح میتواند براي تمامی حالات حمل و نقل استفاده شود، و یا در فرآیندي که در آن بیش از یک حالت حملونقل وجود داشته باشد. فروشنده مسئول هماهنگی حمل و تحویل کالا، آمادهسازي جهت انجام تخلیه بار از وسیله نقلیه، در محل مورد توافق میباشد. در این روش پرداخت مالیات و پوشش بیمه بر عهده فروشنده نمیباشد.
- تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی(DDP): فروشنده مسئول تحویل کالا در محل قید شده در کشور خریدار است، و پرداخت تمامی هزینههاي انتقال کالا به مقصد از جمله حقوق ورودي و مالیات بر عهده وي میباشد. این ترم حداکثر تعهدات در فروشنده و حداقل تعهدات در خریدار را در بر میگیرد.
گروه دوم؛ این گروه شامل اینکوترمهایی میباشد که شامل راههاي آبی دریایی و داخلی (درون کشوري) هستند.
- تحویل در کنار کشتی (FAS): محل خاتمۀ ریسک فروشنده کنار کشتی در بندر است. مسئولیت عقد و پرداخت هزینه حمل، بیمه و بازرسی به عهدۀ خریدار است.
- فوب یا FOB: زمانی اتفاق میافتد که فروشنده وقتی کالا را از روي نرده کشتی در بندر مبدأ عبور داد، ریسک خود را خاتمه داده است. هزینۀ حمل و همچنین عقد قرارداد حمل از بندر تحویل، بیمه و بازرسی به عهدۀ خریدار میباشد.
- هزینه و کرایه حمل (CFR): مخصوص حمل دریایی. کالا وقتی از روي نرده کشتی عبور میکند، بارگیري میشود. مسئولیت C&F همان فروشنده خاتمه مییابد. پرداخت هزینۀ بیمه و عقد قرارداد آن با خریدار، و همچنین پرداخت هزینۀ حمل و عقد قرارداد آن با فروشنده میباشد
- هزینه، کرایه و بیمه حمل (CIF): در این روش کالا وقتی از روي نرده کشتی بارگیري میشود، مسئولیت فروشنده خاتمه مییابد. ضمن اینکه هزینۀ حمل و بیمه و عقد قرارداد آنها با فروشنده میباشد.